Metaphysics is a restaurant where they give you a thirty-thousand-page menu and no food.
Robert Pirsig – Lila. An inquiry into morals.
Metafysica houdt zich met vragen over de werkelijkheid die niet op een empirische manier te beantwoorden zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om filosofische vragen over wetenschappelijke fenomenen, zoals ‘Wat is tijd?’, ‘Wat is zijn?’, ‘Bestaan getallen?’ en ‘Bestaat oorzaak en gevolg?’.
Een voorbeeld
‘Wat is God?’ is ook een voorbeeld van zo’n metafysische vraag. Mijn bachelorscriptie voor Religiewetenschappen schreef ik over de betekenisvolheid van het concept ‘God’. Of ‘God’ betekenis heeft, hangt af van het perspectief dat je inneemt op wat ‘God’ is. Wetenschappelijk gezien is er van het concept ‘God’ bijvoorbeeld weinig overgebleven. De rol van ‘God’ is door allerlei andere (natuurwetenschappelijke) theorieën overgenomen. Dan kan God alleen maar het gat vullen dat nog niet natuurwetenschappelijk te verklaren is: the God of the gaps.
Dat is echter maar één context waarin ‘God’ gebruikt wordt. In andere contexten, zoals binnen het religieuze discours, heeft ‘God’ namelijk wel degelijk betekenis. De vraag of en hoe ‘God’ bestaat is hier niet eens relevant. Dit geldt ook voor het dagelijks leven van veel gelovigen. De betekenis die God hierin heeft, valt of staat niet met zijn bestaan. Veiligheid, zekerheid, zingeving zijn voorbeelden van een dergelijke invulling van de alledaagse betekenis van het concept ‘God’.
De zinnigheid van metafysica
Op zo’n zelfde manier kun je bij andere metafysische vragen twijfelen over zinnigheid. Maakt het uit of getallen bestaan, wanneer je ze in het leven van alledag zo vaak gebruikt? Is het echt nodig om precies te weten wat tijd is als we allemaal ervaren dat het dag en nacht is, dat er bepaalde seizoenen en dat dit zich in een cyclus herhaalt?
Ik vind metafysica interessant en irritant tegelijk. Voor mij is het de vraag of metafysica een zinnige activiteit is en of filosofie gerechtvaardigd is om bezig te zijn met metafysica. Je kunt allerlei theorieën en systemen bedenken om te proberen om de werkelijkheid waarin je leeft te vatten. Maar we hoeven niet te weten wat de werkelijkheid, we moeten ermee leren omgaan.
Al bijna vijf jaar doorkruis ik heel Arnhem op de fiets om wiskundebijles te geven aan middelbare scholieren van alle niveaus en jaarlagen. Naast wiskunde, filosofie en bergbeklimmen is fietsen dan ook een vast onderdeel van mijn leven geworden. Het is voor mij een soort moment van reflectie en bezinning. In navolging van Robert Pirsigs Zen and the art of motorcycle maintenance schrijf ik hier dan ook over wiskundige en filosofische bespiegelingen en fietsen. Voor deze blog liet ik me inspireren door een citaat uit zijn boek “Lila. An inquiry into morals”.
De teksten in deze serie blogs zijn tot stand gekomen met behulp van Heleen Janssens / Schoonschrift.
